ชีววิทยา ม.4

การสืบพันธุ์ (Reproduction)

   การสืบพันธุ์เป็นลักษณะสำคัญของสิ่งมีชีวิต  การสืบพันธ์เป็นกระบวนการเพิ่มจำนวนของสปีชีส์(species)  เดียวกันเพื่อดำรงรักษาเผ่าพันธ์ไว้ โดยการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมจากรุ่นหนึ่งไปอีกรุ่นหนึ่ง การสืบพันธ์มี 2 แบบ

1. การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ (Sexual reproduction)
2. การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ (Asexual reproduction) มี 3 แบบ ดังนี้

   - การแตกหน่อ (Budding)

ไฮดรา

   การแตกหน่อเป็นการสร้างตัวอ่อนแล้วจึงทำให้ตัวอ่อนเจริญเติบโตเอง การสืบพันธุ์แบบนี้ พบมากในสัตว์ชั้นต่ำ ที่มีโครงสร้างไม่ซับซ้อน เช่น ยีสต์ ไฮดร้า แต่ก็พบได้บ้างในพืชบางชนิดเช่น กล้วย ไผ่ เป็นต้น
   
   - การแบ่งตัว (Fission)

อะมีบา

   เป็นการสืบพันธุ์แบบไม่มีเพศของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว เช่น โพรโทซัว แบคทีเรีย ยีสต์ และสาหร่าย ระหว่างที่มีการแบ่งแยกจะมีการแบ่งสารพันธุกรรมด้วย

ขบวนการนี้แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ
          1. แบ่งแยกเป็นสอง (BINARY FISSION) จากหนึ่งเซลล์แบ่งได้เป็น 2 เซลล์ และ 4 เซลล์ต่อไปเรื่อยๆ
          1. การแบ่งแยกทวีคูณ (MULTIPLE FISSION) นิวเคลียส จะมีการแบ่งแบบไมโตซีสหลายครั้งได้นิวเคลียสหลายอัน แล้วจึงแบ่งไซโตพลาซึมได้เป็นหลายเซลล์จะเกิดในพวกสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง เช่น ในเชื้อมาเลเรียบางระยะและในอมีบาบางชนิดในระยะเป็นตัวหนอนของฟองน้ำและปลา ดาวบางชนิด

   - การแบ่งส่วน (Fragmentation)

ดอกไม้ทะเล

   การสืบพันธุ์แบบนี้ชิ้นส่วนของพ่อแม่จะแยกออก แล้วเจริญเป็นสิ่งมีชีวิตใหม่ ได้แก่ ฟองน้ำ ดอกไม้ทะเล

   - การสร้างใหม่ (Regeneration) 

ปลาดาว

   การสืบพันธุ์แบบสร้างใหม่คล้าย การหัก แต่ต่างกันตรงที่การสร้างใหม่เป็นการเจริญเพื่อซ่อมแซมส่วนที่ขาดหายไป เนื่องจากได้รับความเสียหายจากภายนอก วิธีนี้สิ่งมีชีวิตที่ถูกตัดออกเป็นชิ้นๆแต่ละชิ้นจะสามารถงอก เป็นสิ่งมีชีวิตใหม่ได้ เช่น ในชิ้นส่วนของพืชเกือบทุกชนิด ในไส้เดือนดิน ฟองน้ำไฮดรา และปลาดาว พลานาเรีย ซึ่งเป็นหนอนตัวแบนชนิดหนึ่ง เมื่อถูกตัดออกเป็นท่อนๆแต่ละท่อนจะเจริญเป็นตัวที่สมบูรณ์ได้ 

   - การสร้างสปอร์ 

สปอร์ของเฟิร์น

   สปอร์จัดเป็นหน่วยสืบพันธุ์อย่างหนึ่ง ปกติสปอร์มักจะมีผนังหนา จึงทนทานต่อสิ่งแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม เช่น ความแห้งแล้ง นอกจากนี้สปอร์ยังมีขนาดเล็ก เหมาะที่จะกระจายไปในอากาศ เมื่อสิ่งแวดล้อมเหมาะสมจะปล่อยสปอร์เป็นจำนวนมาก ในพวกเห็ดราบางชนิด สปอร์เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์แบบไม่มีเพศ และแบบมีเพศในพืชพวกเมทาไฟตา มีการสร้างสปอร์ซึ่งเป็นช่วงหนึ่งของการสืบพันธุ์แบบสลับด้วย